Ba hạng người

(It. 78, Phật thuyết như vậy)

Có ba hạng người này xuất hiện ở đời, xuất hiện đem lại hạnh phúc cho nhiều người, an lạc cho nhiều người, vì lòng thương tưởng cho đời, vì lợi ích, vì hạnh phúc, vì an lạc cho chư Thiên và loài Người. Thế nào là ba?

Ở đây, này các Tỷ-kheo, Như Lai xuất hiện ở đời, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Ðiều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn. Ngài thuyết pháp sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, có nghĩa, có văn, trình bày Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn thanh tịnh. Này các Tỷ-kheo, đây là hạng người thứ nhất xuất hiện ở đời, xuất hiện đem lại hạnh phúc cho nhiều người, an lạc cho nhiều người, vì lòng thương tưởng cho đời, vì lợi ích, vì hạnh phúc, vì an lạc, cho chư Thiên và loài Người.

Lại nữa này các Tỷ-kheo, đệ tử của bậc Ðạo Sư ấy, bậc A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận, Phạm hạnh đã thành tựu, việc cần làm đã làm, gánh nặng đã đặt xuống, mục đích của mình đã đạt được, hữu kiết sử đã đoạn tận, đã giải thoát nhờ chánh trí. Vị ấy thuyết pháp sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, có nghĩa, có văn, trình bày Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn thanh tịnh. Này các Tỷ-kheo, đây là hạng người thứ hai xuất hiện ở đời, xuất hiện đem đến hạnh phúc cho nhiều người, an lạc cho nhiều người vì lòng thương tưởng cho đời, vì lợi ích, vì hạnh phúc, vì an lạc cho chư Thiên và loài Người.

Lại nữa, này các Tỷ-kheo, đệ tử bậc Ðạo Sư ấy là bậc hữu học, đang đi trên con đường, vị nghe nhiều, giới luật được gìn giữ. Vị ấy cũng thuyết pháp sơ thiện, trung thiện, hậu thiện, có nghĩa, có văn, trình bày Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn thanh tịnh. Này các Tỷ-kheo, đây là hạng người thứ ba xuất hiện ở đời, xuất hiện đem đến hạnh phúc cho nhiều người, an lạc cho nhiều người, vì lòng thương tưởng cho đời, vì lợi ích, vì hạnh phúc, vì an lạc cho chư Thiên và loài Người.

Này các Tỷ-kheo, có ba hạng người xuất hiện ở đời, xuất hiện đem đến hạnh phúc cho nhiều người, an lạc cho nhiều người, vì lòng thương tưởng cho đời, vì lợi ích, vì hạnh phúc, vì an lạc cho chư Thiên và loài Người.

Bậc Ðạo Sư ở đời,
Ðại ẩn sĩ thứ nhất;
Tiếp nối theo vị ấy
Là đệ tử Ðạo Sư,
Ðã tu tập hoàn mãn;
Tiếp đến bậc hữu học,
Ðang đi trên con đường,
Bậc nghe nhiều học nhiều,
Bậc giới đức đầy đủ.

Ba vị tối thượng này,
Giữa chư Thiên, loài Người,
Bậc tác thành hào quang,
Bậc tuyên bố Chánh pháp
Mở toang cửa bất tử,
Ðã giúp đỡ nhiều người.
Thoát ly khỏi ách nạn.

Những ai tùy bước theo,
Con đường khéo thuyết giảng,
Bởi bậc Vô Thượng Sĩ,
Bậc cầm đầu lữ hành,
Vị ấy tại đời này,
Chấm dứt mọi khổ đau,
Những vị không phóng dật,
Trong giáo lý Thiện Thệ.

* * *

(English translation by John D. Ireland)

"Bhikkhus, these three persons appearing in the world appear for the welfare of many people, for the happiness of many people, out of compassion for the world, for the good, welfare, and happiness of devas and humans. What three?

"Here, bhikkhus, a Tathagata appears in the world, an Arahant, a Fully Enlightened One, possessing perfect knowledge and conduct, a sublime one, a world-knower, an unsurpassed leader of persons to be tamed, a teacher of devas and humans, an enlightened one, a Lord. He teaches Dhamma that is good at the outset, good in the middle, and good at the end, with its correct meaning and wording, and he proclaims the holy life in its fulfillment and complete purity. This, bhikkhus, is the first person appearing in the world who appears for the welfare of many people, for the happiness of many people, out of compassion for the world, for the good, welfare, and happiness of devas and humans.

"Next, bhikkhus, there is a disciple of that teacher, an arahant, one whose taints are destroyed, the holy life fulfilled, who has done what had to be done, laid down the burden, attained the goal, destroyed the fetters of being, and is completely released through final knowledge. He teaches Dhamma... and he proclaims the holy life in its fulfillment and complete purity. This, bhikkhus, is the second person appearing in the world... for the good, welfare, and happiness of devas and humans.

"And next, bhikkhus, there is a disciple of that teacher, a learner who is following the path, who has learned much and is of virtuous conduct. He teaches Dhamma... and he proclaims the holy life in its fulfillment and complete purity. This, bhikkhus, is the third person appearing in the world... for the good, welfare, and happiness of devas and humans.

"These, bhikkhus, are the three persons appearing in the world who appear for the welfare of many people, for the happiness of many people, out of compassion for the world, for the good, welfare, and happiness of devas and humans."

The teacher, the great sage,
Is the first in the world;
Following him is the disciple
Whose composure is perfected;
And then the learner training on the path,
One who has learned much and is virtuous.

These three are chief amongst devas and humans:
Illuminators, preaching Dhamma,
Opening the door to the Deathless,
They free many people from bondage.

Those who follow the path
Well taught by the unsurpassed
Caravan-leader, who are diligent
In the Sublime One's dispensation,
Make an end of suffering
Within this very life itself
*