Tán thán và không tán thán

Tăng Chi, IV.100

Này Potaliya, có bốn hạng người này có mặt, hiện hữu ở đời. Thế nào là bốn?
(1) Có hạng người nói lời không tán thán đối với người không đáng được tán thán, đúng sự kiện, đúng sự thật, đúng thời; nhưng không nói lời tán thán đối với người đáng được tán thán, đúng sự kiện, đúng sự thật, đúng thời. (2) Có hạng người nói lên lời tán thán người đáng được tán thán, đúng sự kiện, đúng sự thật, đúng thời; nhưng không nói lời không tán thán đối với người không đáng được tán thán, đúng sự kiện, đúng sự thật, đúng thời. (3) Có hạng người không nói lời không tán thán đối với người không đáng được tán thán, đúng sự kiện, đúng sự thật, đúng thời; và không nói lời tán thán đối với người đáng được tán thán, đúng sự kiện, đúng sự thật, đúng thời. (4) Có hạng người nói lời không tán thán đối với người không đáng tán thán, đúng sự kiện, đúng sự thật, đúng thời; và nói lời tán thán đối với người đáng được tán thán, đúng sự kiện, đúng sự thật, đúng thời.

Hạng người nói lời không tán thán đối với người không đáng tán thán, đúng sự kiện, đúng sự thật, đúng thời; và nói lời tán thán đối với người đáng được tán thán, đúng sự kiện, đúng sự thật, đúng thời là hạng người vi diệu, thù thắng nhất. Vì cớ sao? Vì hạng người này rõ biết đúng thời.

* * *

Potaliya, there are these four persons found in the world. What four? (1) Concerning this, one criticizes that which deserves criticism at the right time, saying what is factual and true, but he does not praise that which deserves praise. (2) Again, one speaks in praise of the praiseworthy at the right time, saying what is factual and true, but does not criticize that which deserves criticism. (3) And again, one neither criticizes that which deserves criticism, nor praises the praiseworthy. (4) And finally, one criticizes that which deserves criticism and praises the praiseworthy, at the right time, saying what is factual and true.

He who criticizes that which deserves criticism and praises the praiseworthy, at the right time, saying what is factual and true, he is the best. And why? Because his timing is admirable. (A.IV.100)

*