Yasa - Vị cư sĩ đầu tiên đắc quả A-la-hán

Yasa - Vị cư sĩ đầu tiên đắc quả A-la-hán

Tại thành Benares (Bārāṇasī) có con một nhà triệu phú tên Yasa, trưởng thành trong khung cảnh dồi dào phong phú. Một buổi sáng, chàng dậy sớm hơn mọi khi, và lúc nhìn các nàng hầu thiếp nằm ngủ ngổn ngang bừa bãi thì lấy làm nhàm chán. Ấn tượng ghê tởm này luôn luôn ám ảnh chàng. Toàn thể đền đài nguy nga tráng lệ bấy giờ đối với chàng chỉ còn là một nơi tối tăm buồn bã, đầy dẫy những hình ảnh thô kịch xấu xa. Nhận thức tánh cách tạm bợ của đời sống phàm tục, Yasa trốn nhà ra đi. Chàng nói: “Thống khổ thay cho tôi! Đọa đày thay cho tôi!” và đi về phía Isipatana (Lộc Uyển), nơi mà Đức Phật tạm ngự sau khi độ năm vị tỳ-khưu (anh em Kiều-trần-như) đắc quả A-la-hán.

Yasa đến nơi lúc Đức Phật đang đi kinh hành. Thấy chàng từ xa đến, Đức Phật bước ra ngoài đường kinh hành và ngồi lại một nơi đã dọn sẵn. Yasa đứng cách đấy không xa, than rằng: “Thống khổ thay cho con! Đọa đày thay cho con!”

Đức Phật dạy:

“Nơi đây không có thống khổ, hỡi này Yasa! Nơi đây không có đọa đày, này hỡi Yasa! Hãy đến đây, Yasa! Hãy ngồi xuống đây, Như Lai sẽ giảng giáo pháp cho con.”

Yasa lấy làm hoan hỷ được nghe những lời khuyến khích của Đức Phật. Chàng tháo đôi giày bằng vàng ra và đến gần Đức Phật, cung kính đảnh lễ Ngài và ngồi lại một bên.

Đức Phật thuyết Pháp và sau khi nghe, chàng đắc quả Dự Lưu (Tu-đà-hoàn), quả vị thứ nhất trong bốn quả vị thánh giải thoát.

Đầu tiên, Đức Phật giải thích về hạnh bố thí (dāna), giới luật (sīla), những cảnh trời (sagga), những tai hại của nhục dục ngũ trần (kāmadīnāva),về phước báu của sự xuất gia (nekkhammānisaṃsa). Đến khi nhận thấy tâm của Yasa bắt đầu thuần thục và sẵn sàng lãnh hội giáo lý cao siêu, Ngài giảng về bốn chân lý cao quý (tứ diệu đế).

Mẹ của Yasa là người đầu tiên ghi nhận sự vắng mặt của con. Bà báo cho chồng. Nhà triệu phú liền ra lệnh cho gia đinh cỡi ngựa đi tìm bốn phương và chính ông đi về hướng Isipatana. Khi nhận ra dấu đôi giày bằng vàng của Yasa in trên đất, ông phăng lần đến nơi Đức Phật.

Thấy ông từ xa đến, Đức Phật dùng thần thông không cho ông nhận ra con. Nhà triệu phú đến gần Đức Phật và cung kính hỏi thăm Ngài có thấy con ông không? Đức Phật bảo: “Hãy ngồi lại đây. Ông sẽ được gặp mặt con của ông.” Nghe vậy, ông triệu phú lấy làm mừng rỡ, vâng lời ngồi xuống. Đức Phật giảng cho ông một thời Pháp. Sau khi nghe giảng, ông đắc quả Dự Lưu. Ông rất hoan hỷ bạch:

“Lành Thay! Lành thay! Bạch hóa Đức Thế Tôn, cũng tựa hồ như có người kia dựng lại ngay ngắn một vật gì đã bị lật đổ, hay khám phá ra một vật đã được giấu kín, hay vạch đường chỉ lối cho người lạc bước, hay cầm ngọn đèn rọi sáng trong đêm tối để cho ai có mắt có thể trông thấy, Giáo Pháp mà Đức Thế Tôn giảng dạy bằng nhiều phương thức cũng như thế ấy. Bạch Đức Thế Tôn, con xin quy y Phật, Pháp và Tăng. Xin Đức Thế Tôn thu nhận con vào hàng thiện tín. Xin Ngài cho phép con nương tựa nơi Tam bảo, từ ngày này đến giờ phút cuối cùng của đời con.”

Ông là người thiện nam đầu tiên thọ lễ quy y với đầy đủ ba ngôi Tam Bảo, Phật-Pháp-Tăng. Trong khi nghe Đức Phật thuyết pháp cho cha mình, Yasa đắc quả A-la-hán. Như thế, Yasa là vị cư sĩ đầu tiên đắc quả A-la-hán. Vừa lúc ấy, Đức Phật thu thần thông để nhà triệu phú nhìn thấy con. Ông lấy làm vui mừng, thỉnh Đức Phật cùng vị đệ trở về nhà trai tăng ngày hôm sau. Đức Phật chấp nhận bằng cách làm thinh.

Sau khi ông triệu phú ra về, Yasa xin Đức Phật cho thọ lễ xuất gia sa-di và tỳ-khưu. Đức Phật truyền giới cho Yasa với những lời sau đây:

“Hãy đến đây hỡi tỳ-khưu! Giáo pháp đã được truyền dạy đầy đủ. Hãy sống đời phạm hạnh thiêng liêng của bậc xuất gia để chấm dứt mọi đau khổ.”

Với ngài Yasa, tổng số các vị A-la-hán trên thế gian lúc bấy giờ là bảy vị – Đức Phật, năm anh em ngài Kiều-trần-như và ngài Yasa. Ngày hôm sau, Đức Phật đến nhà ông triệu phú với sáu vị đệ tử A-la-hán. Hai bà – mẹ và bà trước kia là vợ của ngài Yasa – đến nghe Đức Phật thuyết pháp, đắc quả Dự Lưu và xin thọ lễ quy y Tam Bảo. Hai bà là những người tín nữ đầu tiên.

Đại đức Yasa có bốn người bạn tên Vimala, Subāhu, Puṇṇaji và Gavampati. Khi bốn vị này đã nghe tin người bạn cao quý của mình đã cạo râu tóc và đắp y để sống đời không nhà cửa, không sự nghiệp, thì đến thăm và tỏ ý muốn noi theo gương lành ấy. Ngài Yasa tiến dẫn cả bốn vào yết kiến Đức Phật, và sau khi nghe Pháp, cả bốn đều đắc quả Dự Lưu. Sau đó bốn người này xin xuất gia, được Đức Phật giáo huấn, chỉ dạy bằng một bài pháp thoại và đắc quả A-la-hán. Vào lúc bấy giờ, trên thế gian có mười một vị A-la-hán.

Năm mươi người bạn khác của đại đức Yasa, tất cả đều thuộc về các gia đình nổi tiếng nhất trong vùng, cũng đến thính Pháp, đắc quả Dự Lưu. Rồi các vị đó xin xuất gia tỳ-khưu, được Đức Phật giáo huấn, chỉ dạy bằng một bài pháp thoại và đắc quả A-la-hán. Vào lúc bấy giờ, trên thế gian có sáu mươi mốt vị A-la-hán.

Sau đó, đức Thế Tôn bảo các vị tỳ-khưu:

– Này các tỳ-khưu, ta đã thoát khỏi tất cả các sự trói buộc thuộc về cõi trời và loài người.  Các ông cũng đã thoát khỏi tất cả các sự trói buộc thuộc về cõi trời và loài người. Hãy cất bước du hành vì lợi ích của nhiều người, vì an lạc của nhiều người, vì lòng thương xót thế gian, vì sự tiến hóa, sự lợi ích, sự an vui của chư thiên và nhân loại, chớ đi hai người chung một đường. Hãy thuyết giảng Giáo Pháp toàn hảo ở đoạn đầu, toàn hảo ở đoạn giữa, và toàn hảo ở đoạn kết, thành tựu về ý nghĩa, thành tựu về văn tự, giảng giải về Phạm hạnh thanh tịnh một cách trọn vẹn và đầy đủ. Có những hạng người sinh lên bị ít ô nhiễm sẽ là những người hiểu được Giáo Pháp, nhưng do việc không nghe Giáo Pháp sẽ bị thoái hóa.

Đó là các sứ giả hoằng pháp đầu tiên trên thế gian này.

* * *

Tham khảo:
1) Đại phẩm, Luật tạng, Tỳ-khưu Indacanda dịch Việt (2005)
2) Nārada Māha Thera, Đức Phật và Phật Pháp, Phạm Kim Khánh dịch Việt (ấn bản 2019).

*

Đức Phật giáo hóa Yasa và cha của ông.