Sunday 20 November 2016

Ngắm nhìn bó hoa tươi thắm

Trong bài phỏng vấn Tỳ-khưu Anālayo về pháp quán niệm (mindfulness meditation) qua nhiều truyền thống ngày nay [*] – Theravada, Mahayana, Vajrayana, Zen, … – Sư đưa ra một thí dụ rất hay. Hãy ngắm nhìn một bó hoa tươi thắm, đủ loại hoa, đủ loại mùi hương, màu sắc. Thay vì thưởng thức vẻ đẹp tự nhiên của nó, người ta thường tiếp nhận nó theo một trong hai khuynh hướng cực đoan:

1) Khuynh hướng “ĐEN TRẮNG”: Đem máy chụp bó hoa thành một tấm ảnh 2 chiều (2-D) rồi phát tán khắp nơi mà quên đi bó hoa thật sự là 3 chiều (3-D), có thêm một chiều sâu cần phải quán soi, thẩm thấu. Tệ hơn nữa, người ta lại có khuynh hướng biến tấm ảnh màu thành tấm ảnh trắng đen, rồi ngắm nghía, phán xét phân biệt. Hoa nào có màu trắng là loại tốt, nguyên thủy, chính gốc, còn các loại màu đen hay xám là loại xấu, ngoại đạo, lai căng, phải loại bỏ. Đây là khuynh hướng thường thấy ở một số nhóm thiền sinh bảo thủ, giáo điều.

2) Khuynh hướng “XAY SINH TỐ”: Đem cả bó hoa đa dạng, đa sắc bỏ vào máy xay sinh tố, xay nó ra thành một khối lỏng sền sệt, thuần một màu mới lạ lùng, không còn mùi hương của hoa, không còn gì là hình dạng, màu sắc của hoa nữa. Đây là khuynh hướng hòa đồng tổng hợp thường thấy trong một số nhóm thiền sinh ở phương Tây, càng ngày càng đi xa khỏi giáo lý căn bản của đạo Phật.

Điều quan trọng là chúng ta chấp nhận thực tế về sự hiện hữu của bó hoa đa dạng, đa sắc, đa hương như nó là như thế. Ta có thể chọn một loại hoa thích hợp cho mình nhưng không vì thế mà bác bỏ, khinh chê các loại hoa khác. Mà cũng không nên tham lam ôm đồm, pha trộn chúng một cách máy móc, vô ý thức, để rồi làm mất đi cái tinh túy, căn bản của loài hoa. Nếu có thể, chúng ta nên cố gắng tìm hiểu nguồn gốc, xuất xứ, hoàn cảnh lịch sử phát triển của mỗi loại hoa để có thể nhận ra được giá trị thật sự của nó.

Từ hình ảnh thí dụ đó, tôi liên tưởng đến thái độ, khuynh hướng phán xét của mình, không riêng về lĩnh vực quán niệm mà còn liên quan đến nhiều lĩnh vực khác trong sinh hoạt, kinh điển, giáo lý Phật giáo của các tông phái khác nhau, trong các quốc độ khác nhau. Đa phần dường như chúng ta không thưởng thức bó hoa thật sự, mà chỉ tiếp nhận nó qua khuynh hướng “Đen trắng” hay qua khuynh hướng “Xay sinh tố”.

[*] YouTube: “Bhikkhu Anālayo on Respecting the Different Buddhist Traditions”, March 2016
https://www.youtube.com/watch?v=-blp_r2rKOk
.
*

No comments: